วันนักประดิษฐ์ ตรงกับวันที่ 2 กุมภาพันธ์ ของทุกปี ทั้งนี้เพื่อเทิดพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่ได้ทรงประดิษฐ์ 'เครื่องกลเติมอากาศที่ผิวน้ำหมุนช้าแบบทุ่นลอย' หรือ กังหันชัยพัฒนา และทรงได้รับการทูลเกล้าฯ ถวายสิทธิบัตรการประดิษฐ์ เมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2536 

วันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2536 เป็นวันที่สภาวิจัยแห่งชาติได้ทูลเกล้าฯ ถวายสิทธิบัตรการประดิษฐ์ 'เครื่องกลเติมอากาศที่ผิวน้ำหมุนช้าแบบทุ่นลอย' หรือ 'กังหันน้ำชัยพัฒนา' แด่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พระมหากษัตริย์พระองค์แรกของโลกที่ได้รับสิทธิบัตรสิ่งประดิษฐ์ นับเป็นสิ่งประดิษฐ์เครื่องกลเติมอากาศ เครื่องที่ 9 ของโลกที่ได้รับการจดสิทธิบัตร และเป็นครั้งแรกที่ได้มีการจดทะเบียนออกสิทธิบัตรให้แก่พระราชวงศ์ 

มติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม 2537 จึงได้กำหนดให้วันที่ 2 กุมภาพันธ์ ของทุกปีเป็นวันนักประดิษฐ์ เพื่อเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในการที่ได้ทรงประดิษฐ์คิดค้น 'เครื่องกลเติมอากาศที่ผิวน้ำหมุนช้าแบบทุ่นลอย' หรือ 'กังหันน้ำชัยพัฒนา' และทรงได้รับการทูลเกล้าฯ ถวายสิทธิบัตรการประดิษฐ์ เมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2536 นอกจากจะเป็นการเทิดพระเกียรติแล้ว ยังเป็นวันที่ระลึกถึงวันประวัติศาสตร์ของการจดทะเบียนและออกสิทธิบัตรให้แก่พระมหากษัตริย์พระองค์แรกของโลก ที่ทรงคิดค้นประดิษฐ์สิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อประเทศชาติ และทรงได้รับสมัญญาว่า 'พระบิดาแห่งการประดิษฐ์ไทย' 

ต่อมาเมื่อวันที่ 14 สิงหาคม 2544 สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรีได้แจ้งว่า นายกรัฐมนตรีได้มีบัญชามอบหมายให้สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) เป็นหน่วยงานกลางในการจัดงาน 'วันนักประดิษฐ์' ขึ้น เพื่อดำเนินการส่งเสริมการคิดค้นและประดิษฐ์สิ่งที่เป็นประโยชน์ทางด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม อันนำไปสู่การพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และความมั่นคงของประเทศ 

นอกจากนี้ สมาพันธ์นักประดิษฐ์นานาชาติ (IFIA) สมาคมส่งเสริมการประดิษฐ์ สาธารณรัฐเกาหลีใต้ หรือ 'คิปา' (KIPA) และองค์กรนักประดิษฐ์แห่งรัสเซีย (Association Russian House) ได้ทูลเกล้าฯ ถวายรางวัลนักประดิษฐ์โลกแด่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่พระราชวังไกลกังวล ในวันที่ 9 กันยายน 2552 เพื่อเทิดพระเกียรติพระองค์ และชื่นชมในพระปรีชาสามารถในการประดิษฐ์กังหันน้ำชัยพัฒนา ฝนหลวง และแนวพระราชดำริในเรื่องปรัชญาเศรษฐ์กิจพอเพียง โดยเฉพาะผลงานกังหันน้ำชัยพัฒนา เป็นสิ่งประดิษฐ์ที่มาจากพระอัจฉริยภาพในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่ทรงคิดค้นขึ้น เพื่อนำมาแก้ปัญหาให้แก่ประชาชน

จากพระอัจฉริยภาพดังกล่าว พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงได้รับการถวายพระราชสัญญาจากองค์กรการประดิษฐ์นานาชาติว่าเป็น 'พระบิดาแห่งการประดิษฐ์โลก' และยังกำหนดให้วันที่ 2 กุมภาพันธ์ของทุกปี เป็นวันนักประดิษฐ์โลก (International Inventor Day Convention : IIDC) ซึ่งแสดงให้เห็นว่าพระองค์ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ที่ได้รับการยกย่องจากทั่วโลกอีกด้วย